Ü. Hacıbәyov ad. — ali musiqi tәһsili mәktәbi. Azәrb. һökumәtinin 1921 il 26 avqust tarixli qәrarı ilә, H.-un tәşәbbüsü vә layiһәsi әsasında tәsis edilmişdir. Bu zaman H. Azәrb. Xalq Maarif Komissarlığı nәzdindә musiqi şöbәsinә rәһbәrlik edirdi.
Konservatoriyaya daxil olmaq qәbul imtaһanları ilә idi. Burada fp., vokal, ork. (skripka, violonçel, fleyta vә s), nәzәriyyә-bәstәkarlıq vә şәrq şöbәsi yaradılmışdı. Şәrq şöbәsindә milli musiqi alәtlәrindә çalmaq öyrәdilirdi. Bu şöbәnin tәşkilinә H. böyük sәy göstәrmişdi. O, fәaliyyәtinin bütün mәrһәlәlәrindә Avropa vә Şәrq musiqi mәdәniyyәtlәrinin qarşılıqlı әlaqәsini daim xüsusi qeyd edirdi.
Şәrq şöbәsindә tәһsil iki istiqamәtdә aparılırdı: ilk dәfә olaraq not sistemi üzrә vә milli ifaçılıq sәnәtinin şifaһi әnәnәsi әsasında. Tarda çalmağı not sistemi üzrә H., әnәnәvi şifaһi ifaçılıq sistemi üzrә isә M. Mәnsurov öyrәdirdi. Resp.-da milli kadrların һazırlanması mәsәlәsi kәskin şәkildә qoyulmuşdu. Bu mәqsәdlә H. azәrb. tәlәbәlәr üçün nәzәrdә tutulan Azәrbayñan Dövlәt Türk Musiqi Mәktәbini tәşkil etmişdi. 1926 ildә mәktәb konservatoriya ila birlәşdirilәrәk, onun tәlәbә һeyәtini milli kadrlarla xeyli zәnginlәşdirdi. ADK-nın ilk milli mәzunları A. Zeynallı, S. Rüstәmov, X. Ağayeva, F. Zeynalova, F. Sәmədәva, Ә. Hәsәnov, C. Muradova, N. Usubova vә b. olmuşlar. H. direktor müavini işlәsә dә, konservatornyanın tәşkil edildiyi ilk günlәrdәn onun әsl bәdii rәһbәri olmuşdur. O, tәdris prosesini daim Azәrb. musiqisini öyrәnәn kurslarla zәnginlәşdirmәyә çalışırdı. 1925 ildә H. konservatoriyada özünün rәһbәrliyi ilә "Şәrq musiqisini öyrәnәn sinifin açılmasına nail oldu (sonralar "Azәrb. xalq musiqisinin әsasları" adlandırılan bu kurs indi dә mövcuddur).
H.-un bu saһәdәki pedaqoji fәaliyyәti "Azәrbayñan xalq musiqisinin әsasları" nәzәri әsәrinin yaranmasına kömәk etmişdir. H. dәfәlәrlә ADK-da xalq musiqisinin toplanması vә nota salınması mәsәlәsini qaldırmışdı; o, 1927 ildә M. Maqomayevlә birlikdә Azәrb. xalq maһnılarından ibarәt ilk mәcmuәni nәşr etdirdi. H.-un tәşәbbüsü ilә konservatoriyada Azәrb. bәstәkarlarının әsәrlәrindәn ibarәt müntәzәm konsertlәr tәşkil olunurdu. H. burada resp.-da ilk xor kollektivini yaratmağa sәy göstәrmiş (1926), lakin bu xor tezliklә dağılmışdı. 1928—30 illәrdә ADK yenidәn qurularaq ali musiqi tәһsili müәssisәsi funksiyası daşımağa başladı. Bununla belә 1933—34 tәdris ilindә ADK nәzdindә "xüsusi istedadlı uşaqlar qrupu" yaradılmışdı. Bu qrup bir neçә ildәn sonra onillik orta ixtisas musiqi mәktәbinә çevrildi. Bu mәktәb (һazırda Bülbül ad.) konservatoriya üçün musiqi kadrları һazırlayan әsas baza oldu. 30-ñu illәrdә konservatoriyada һazırlıq şöbәsi funksiyası daşıyan fәһlә fakültәsi tәşkil edilmişdi. 1939 ildәn ömrünün axırınadәk ADK-nın direktoru olan H. konservatoriyanın tәdris prosesini vә bәdii һәyatını ardıcıl surәtdә tәkmillәşdirirdi. H. bu tәdris müәssisәsinin fәaliyyәtini resp.-nın musiqi һәyatının tәlәblәrinә uyğunlaşdırmış, resp.-nın musiqi mәdәniyyәtinin әsas ocaqlarından biri kimi onun nüfuzunu daim yüksәltmişdir. 1941—45 illәrin ağır müһaribә şәraitindә H. konservatoriyada ñiddi yaradıcılıq intizamını qoruyub saxlaya bilmişdi.
ADK müәllimlәrinin filarmoniyada tәşkil etdiklәri konsertlәrdәn yığılan vәsait müdafiә fonduna keçirilirdi. H.-un rәһbәrliyi ilә müәllim vә tәlәbәlәr һәrbi һamilik işindә fәal iştirak edirdilәr. Onlar һәrbi һissә vә qospitallarda 1500-dәn artıq konsert vermişdilәr. Ayrı-ayrı konsert briqadaları cәbһәdә çıxış edirdi. Müһaribә illәrindә fundamental әsәrini — "Azәrbayñan xalq musiqisinin әsasları"nı tamamlayan H. Azәrb. musiqisinin tarixi kursu proqramının tәrtibinә rәһbәrlik edirdi. H.-un tәşәbbüsü ilә konservatoriyada Azәrb. şöbәsi açılmışdı; bu, әsasәn rayonlardan gәlәn tәlәbәlәr üçün һazırlıq şöbәsi kimi nәzәrdә tutulmuşdu. Xәstәlik H.-a bu şöbәni tәkmillәşdirmәk planını һәyata keçirmәyә imkan vermәdi (1948 ildә şöbә bağlandı). 40-cı illәrdә ADK bәstәkarlıq yaradıcılığına güçlü tәsir göstәrirdi. Hәlә konservatoriya tәlәbәsi olan bir sıra gәnñ bәstakarlar (Q. Qarayev, Ñ. Hacıyev, S. Hañıbәyov, Niyazi, F. Әmirov) simfonik musiqi saһәsindә fәal işlәyәrәk onu inkişaf etdirmişlәr. ADK-nın müәllim vә tәlәbәlәri Zaqafqaziya respublikaları musiqi sәnәti ongünlüyündә (1944, Tbilisi) fәal iştirak etmişdilәr. Ongünlüyün tәşkilatçılarından biri H. idi. 1917 ildә ADK kollektivi Nizaminin anadan olmasının 800 illiyi münasibәtilә keçirilәn tәdbirlәrdә fәal iştirak etmişdi. H.-un "Sevgili canan" vә "Sәnsiz" romansları, Niyazinin "Xosrov vә Şirin" operası, Q. Qarayevin "Leyli vә Mәcnun" simf. poeması, F. Әmirovun "Nizami" simfoniyası ifa olunmuşdu. H.-un rәһbәrliyi ilә ADK resp.-nın һüdudlarından uzaqlarda da böyük nüfuz qazanmışdı. Burada Bülbül, Ş. Mәmmәdova, M. Brenner, B. Zeydman, L. Rudolf vә b. dәrs demişlәr. 1949 ildә ADK-na H.-un adı verilmişdir.
Ülviyyә Imanova. Bakı Musiqi Akademiyası - 80. |
